Onlangs rondde ik een bijscholing af over zelfcompassie en zelfvertrouwen. Een waardevolle en inzichtgevende training die ik weer uit kan dragen naar mijn cliënten en lezers. Wat leerde ik over zelfkritiek en hoe is dat iets wat tegenover zelfcompassie staat?

We kennen allemaal dat stemmetje in ons hoofd dat ons vertelt dat we niet goed genoeg zijn, dat we beter hadden moeten presteren, of dat we die ene fout nooit hadden mogen maken. Dit is de stem van zelfkritiek, ofwel de innerlijke criticus en voor veel mensen is het een constante metgezel die behoorlijk hard in je oor kan roeptoeteren. Maar wat als je dat kritische stemmetje kon vervangen door een vriendelijke, begripvolle stem? Dat is precies wat zelfcompassie doet.

Zelfcompassie betekent dat je mild, vriendelijk en begripvol naar jezelf bent, vooral in moeilijke momenten. Laten we eens kijken naar hoe je van zelfkritiek kunt overstappen naar zelfcompassie, en waarom dat zo belangrijk is voor je welzijn.

Zelfkritiek: De harde innerlijke stem van de innerlijke criticus

Zelfkritiek komt vaak voort uit de behoefte om jezelf te verbeteren of te beschermen tegen fouten. Veel mensen denken dat zelfkritiek hen motiveert om beter te presteren of om fouten te voorkomen. Maar het tegenovergestelde is vaak waar. Zelfkritiek creëert een constante druk, leidt tot stress, onzekerheid en kan uiteindelijk zelfs tot burn-out of depressie leiden. Je raakt verstrikt in een negatieve spiraal, waarbij je jezelf steeds strenger beoordeelt en waar geen ruimte is voor fouten of kwetsbaarheid.

Wanneer we fouten maken of falen, is het gemakkelijk om in de valkuil van zelfkritiek te trappen. We zien onszelf als het probleem, in plaats van de situatie. Dit maakt ons niet alleen harder voor onszelf, maar vermindert ook ons zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde. Je raakt gefocust op wat je niet goed doet, in plaats van wat je hebt geleerd of wat wél goed ging.

Zelfcompassie: De zachte kracht van vriendelijkheid

Zelfcompassie is het tegenovergestelde van zelfkritiek. Waar zelfkritiek je naar beneden haalt, helpt zelfcompassie je om je op een liefdevolle en positieve manier op te bouwen. Het betekent dat je jezelf behandelt zoals je een goede vriend zou behandelen: met begrip, geduld en steun, vooral wanneer je een moeilijke tijd hebt of fouten maakt. Zelfcompassie draait om het erkennen van je eigen menselijkheid; niemand is perfect, en het is oké om fouten te maken.

Er zijn drie belangrijke componenten van zelfcompassie:

1. Vriendelijkheid naar jezelf: In plaats van jezelf te bekritiseren, spreek je tegen jezelf op een ondersteunende en begripvolle manier.
2. Gezamenlijke menselijkheid: Je realiseert je dat fouten maken en imperfecties hebben een normaal onderdeel van het mens-zijn zijn. Iedereen worstelt weleens, en jij bent niet alleen in jouw uitdagingen.
3. Mindfulness: Je bent je bewust van je emoties en gedachten zonder erin meegezogen te worden. Je accepteert wat er is, zonder oordeel, en geeft jezelf de ruimte om te voelen.

Van zelfkritiek naar zelfcompassie: Hoe doe je dat?

De overgang van zelfkritiek naar zelfcompassie is een proces dat tijd en oefening kost, maar de voordelen zijn enorm. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen:

1. Herken je zelfkritische gedachten
   De eerste stap is bewust worden van de momenten waarop je jezelf bekritiseert. Schrijf eens op wat je tegen jezelf zegt wanneer iets fout gaat. Vaak zijn we zo gewend aan die zelfkritiek dat we het niet eens meer opmerken. Zodra je deze gedachten herkent, kun je ze beter aanpakken.

2. Stel jezelf de vraag: Wat zou ik tegen een vriend zeggen?
   Als een goede vriend met dezelfde problemen bij je zou komen, hoe zou je dan reageren? Waarschijnlijk zou je begripvol en steunend zijn, niet hard en kritisch. Probeer dezelfde houding naar jezelf toe aan te nemen. Je verdient dezelfde vriendelijkheid die je aan anderen geeft.

3. Oefen met zelfcompassie in moeilijke momenten
   Wanneer je merkt dat je in een situatie terechtkomt waarin je geneigd bent om jezelf te bekritiseren, probeer dan bewust over te schakelen naar zelfcompassie. Zeg iets vriendelijks tegen jezelf, zoals: “Dit is een moeilijk moment, maar het is oké. Ik mag fouten maken, ik doe mijn best.” Herinner jezelf eraan dat falen en tegenslagen een normaal onderdeel van het leven zijn.

4. Verander je innerlijke dialoog
   In plaats van “Ik ben niet goed genoeg” of “Waarom kan ik niets goed doen?”, kun je oefenen met vriendelijkere uitspraken zoals “Het is oké om fouten te maken” of “Iedereen heeft het wel eens moeilijk, ik ben niet alleen hierin.”

5. Wees geduldig met jezelf
   Zelfcompassie ontwikkelen is een leerproces, en het is normaal dat het tijd kost. Als je merkt dat je terugvalt in zelfkritiek, wees dan niet te streng voor jezelf. Elke stap die je zet naar meer zelfcompassie is waardevol, zelfs als het langzaam gaat.

Waarom zelfcompassie belangrijk is

Zelfcompassie is niet alleen goed voor je emotionele welzijn, maar ook voor je algehele gezondheid en motivatie. Mensen die meer zelfcompassie hebben, ervaren minder stress, angst en depressie. Ze zijn veerkrachtiger, hebben meer zelfvertrouwen en durven nieuwe uitdagingen aan te gaan zonder bang te zijn om te falen.

Daarnaast helpt zelfcompassie je om gezondere keuzes te maken. Als je vriendelijk bent voor jezelf, luister je beter naar je eigen behoeften en grenzen. Je zorgt beter voor je lichaam en geest, omdat je vanuit liefde voor jezelf handelt in plaats van uit zelfverwijt.

Je innerlijke stem veranderen

Van zelfkritiek naar zelfcompassie overstappen kan een krachtige verandering in je leven teweegbrengen. Het helpt je om vriendelijker en geduldiger met jezelf om te gaan, vooral in tijden van stress of tegenslag. Door je innerlijke stem te veranderen, geef je jezelf de ruimte om te groeien, te leren van fouten en met meer rust en vertrouwen in het leven te staan.

Begin vandaag nog met het oefenen van zelfcompassie en zie hoe deze zachte kracht je leven kan veranderen op een positieve manier. 

Lukt dit niet of heb je meer hulp nodig? Neem dan gerust contact met mij op. 

Self Compassion with Dr. Kristin Neff