Heb je een romantische of werkrelatie waarbij je het gevoel hebt dat deze continu al je energie opslorpt? Waarin het lijkt alsof je voortdurend "de kar moet trekken"? Dat er zonder jou niets goed zal gaan en dat jij alles moet doen, moet controleren of moet oplossen?

Zo ja, dan kan het zijn dat je in een codependente relatie beland bent. Codependentie is in het algemeen gedefinieerd als een relatie waarin de ene persoon de andere persoon voortdurend ondersteunt en faciliteert in een ongezond gedragspatroon wat niet gelijkwaardig is. Het kan hierbij gaan om iemand met een verslaving, of iemand die zelf geen verantwoordelijkheid wilt nemen of iemand die zich volkomen afhankelijk van jou opstelt.

Codependentie is aangeleerd gedrag

Codependentie wordt aangeleerd in de jeugd in een disfunctioneel gezin. Er waren kwesties in het thuisgezin die genegeerd of geminimaliseerd werden. Dat kunnen dingen zijn geweest zoals een verslaving, fysiek of seksueel misbruik, geweld, verwaarlozing of een familielid wat worstelde met een chronische psychische aandoening.

Je leert in je jeugd dat de eigen persoonlijke behoeften genegeerd worden en je leert je te richten op de behoeften van een ander, voor je overleving. Het wordt een overlevingsstrategie. Behoeften die voor de ander financieel, emotioneel, of fysiek belangrijk zijn, worden de behoeften waar jij je op richt i.p.v. je eigen behoeften. Je bent beland in de reddersrol. Degene die wordt verzorgd, wordt afhankelijk van de reddende persoon. Die persoon zit dan in de onvolwassen kind of slachtofferrol of kan in de rol van de aanklager zit waarbij er voortdurend kritiek geuit wordt op de "reddende" partner.

Gevoelens worden onderdrukt en problemen niet erkend.

Gevoelens in dit type relatie worden doorgaans onderdrukt en problemen worden vaak niet (h)erkend of ontkend. Wat er werkelijk speelt hebben vaak beide partners niet eens door. De partner die er het meest last van heeft, is de reddende partner. Deze heeft vaak het gevoel niet aan zichzelf toe te komen, voelt zich vaak erg moe en uitgeput en heeft het gevoel er vaak alleen voor te staan. Je ziet de drama driehoek in werking.

Kenmerken van een co-dependente relatie voor de reddende partner zijn:

• Het voortdurend bezig zijn met het welzijn van de ander of de anderen en hierop focussen.
• Gevoelens hebben van onderwaardering, boosheid of haatdragend zijn.
• Bang zijn voor de gevolgen als je stopt met "redden" of het verzorgen van de ander.
• Problemen met het stellen van de eigen grenzen en deze vaak overschrijden.
• De behoeften van anderen voortdurend voor laten gaan op de eigen behoeften.
• De mening van de ander belangrijker vinden dan de eigen mening.
• Overdreven beschermend zijn.
• Het overnemen van alle verantwoordelijkheden van de ander.
• Minimaliseren of weigeren te erkennen dat er een probleem is.
• Moeite hebben met het uiten van de eigen gevoelens.
• Niet weten wie je nou eigenlijk echt zelf bent en wat je eigen behoeften zijn.
• Je wilt voorkomen dat mensen je niet meer "nodig" hebben.

Er ligt een diepe behoefte aan geliefd voelen aan ten grondslag. Men heeft dit in de jeugd gemist en in de jeugd is aangeleerd dat met het overnemen van taken en verantwoordelijkheden, er liefde en aandacht te "verdienen" viel bij ouders/verzorgers. Het was misschien wel de enige manier om je veilig, geliefd of geborgen te voelen. Je wat waard te voelen en een compliment of waardering te krijgen. Het helpen van de ander leerde je dat je op deze manier van waarde was. Dit patroon heeft zich doorgezet naar andere relatiepatronen in je leven, je weet immers niet anders dan dat je er bent om andere te helpen of te redden.

Geliefd willen voelen ten koste van alles

Codependente mensen zijn heel loyaal, aardig en hulpvaardig. Ze doen er alles aan om zich geliefd te voelen. Hun grootste angst is dat ze niet meer nodig zijn. Immers dat zou maken dat je niet meer van waarde bent voor een ander. Angst voor eenzaamheid en verlaten worden, bindt de codepedente persoon aan de relatie. Verlatingsangst en angst voor afwijzing zijn kenmerkend.

Boomerang effect in de relatie

Het heeft ook vaak een boomerang effect als de ander niet genoeg waardering geeft of alles vanzelfsprekend vindt of als de ander stug doorgaat met het destructieve gedrag wat gefaciliteerd wordt door de codepedente partner. Men voelt zich dan ondergewaardeerd of wordt boos en manipulatief.

Hoe pak je het aan als je in een codependente relatie zit?

• Stel eigen grenzen en sta niet toe dat deze overschreden worden.
• Maak de ander verantwoordelijk voor eigen gedrag en voor eigen taken.
• Stop met het redden van de ander als deze zich destructief gedraagt.
• Laat de ander de consequenties ervaren van het eigen gedrag.
• Breng meer tijd door met vrienden.
• Onderzoek jouw behoeften en focus hier op om deze te vervullen.
• Vraag hulp om los te komen uit de destructieve (relatie) patronen.

Minerva Therapie kan je/jullie hiermee helpen. De knoop te ontwarren die in jullie relatie zit en een gezonde en meer gelijkwaardige relatie te krijgen. Ik help je om sterker in je schoenen te staan en met helderheid te scheppen in jouw huidige situatie en wat je er aan kan doen.

Bron: Goodtherapy.org,
Henny Bos Basiskennis Codependentie