Vandaag had ik een gesprek met iemand die al jarenlang ook hulp krijgt via reguliere GGZ instanties. Vanuit een ander perspectief kwam wat ik hoorde, me al eerder ter ore. Mensen die lang in een GGZ omgeving zitten en intensief met hun 'herstel' bezig zijn, hebben of krijgen moeite met wat 'normaal' is en wat niet.

Soms merk ik dat de dingen die iedereen wel eens heeft, zoals een baaldag of een dag nergens geen zin in hebben, enkel nog ervaren wordt als een onderdeel van hun pathologie of als een ernstige tekortkoming in hun manier van denken en doen. Of als je een dag gewoon je bed niet uit wilt komen omdat je je moe en lamlendig voelt (en misschien wel een virusje onder de leden hebt) wordt dan ervaren als iets problematisch of escalerends.

Het gaat niet goed? Of gaat het eigenlijk wel goed?

Het wordt dan als iets heel negatiefs gezien of als iets wat een indicatie is van dat het niet goed zou zijn. Dat het iets is om meteen op te reflecteren en dat het zo snel mogelijk moet worden aangepakt en geanalyseerd. Als psychosociaal therapeut probeer ik het dan wat te relativeren want het komt bij anderen ook wel eens voor dat iemand een dag in zijn bed wil blijven liggen zeker als je je al niet zo lekker voelt of dat je helemaal geen zin hebt in je agenda planning. Dat andere mensen dat ook wel eens hebben en dat het niet gelijk iets problematisch hoeft te zijn. Dat als je er een keer totaal geen zin in hebt, het heus niet zo erg is.

Normale mensen met normale 'off day'

Mijn cliënt gaf toen aan dat het wel een probleem begint te worden, dat er zo weinig contact is met 'normale' mensen in de normale mensenwereld omdat je alleen maar bezig bent met het ziekte en het herstelproces; wel of niet weer AD slikken als het eens wat minder gaat, wel of niet eerlijk vertellen dat je iets niet doet omdat je gewoon er geen zin in hebt of je eigen grenzen wil trekken. "Je weet niet meer wat normaal is en wat niet, na zo'n lange tijd alleen maar met herstel bezig te zijn."

Wel of geen eigen regie in de GGZ? 

Soms lijkt het ook wat tegenstrijdig. Enerzijds moet je als patiënt eigen regie pakken en zelf verantwoordelijkheid dragen voor wat je doet, anderzijds wordt die eigen regie en verantwoordelijkheid weer even hard uit hun spreekwoordelijke handen geslagen als ze dan iets niet willen doen met best goede argumenten of redenen. Dan worden ze dringend geadviseerd om het te doen zoals door de hulpverlening wordt opgedragen. Hoe kan je zo die eigen regie, eigen grenzen dan ontwikkelen? Hoe kan je sterk in je schoenen leren staan als dat meteen van 'hogerhand' wordt afgeraden of afgekeurd? Als er gezegd wordt 'ja je moet het natuurlijk zelf weten maar ik raad het je sterk aan." Het geeft bij mensen een innerlijk conflict wat niet erg helpend is. Mag je struikelen en weer opstaan? Is daar acceptatie voor? Mag je je eigen keuzes nog maken als het om je eigen lijf en psyche gaat?

Regels en Protocollen gekoppeld aan de DSM

Ik verwonder me over sommige zaken die bespreekbaar worden gemaakt. Ik heb zelf nooit in de GGZ gewerkt en want ik werd na mijn opleiding gelijk zelfstandig werkend therapeut. Hierdoor heb ik een eigen stijl ontwikkeld die los staat van de regels en protocollen van de reguliere GGZ. Soms kan dat moeilijk zijn en voelt het als zwemmen in een grote oceaan, maar vaak ervaar ik het als bevrijdend. Ik ervaar dat er veel meer ruimte is voor de mens die voor me zit, zonder de DSM labels en daaraan vastgeklonken behandelwijze. Er is ruimte voor het uniek zijn, voor fouten mogen maken zonder pathologisch te zijn of voor een offday zonder meteen aan de AD te moeten. Er is meer ruimte voor eigen grenzen ontdekken en ontwikkelen en eigen regie pakken ook al gaat het soms met vallen en opstaan.

Een andere patiënt zei ooit "het maakt en houdt me ziek, die omgeving omdat er al snel geredeneerd wordt vanuit ziekte en niet oké zijn. Ik moet gewoon meer onder gewone mensen zijn om te ervaren wat 'normaal' is en me ook daar aan kunnen toetsen." Dat vond ik wel mooi gezegd en het krijgt een steeds diepere betekenis voor mij wat daarmee wordt bedoeld als je lang in GGZ zorg zit. Niet onbelangrijk om te begrijpen als vrijgevestigd therapeut maar ook als cliënt. Dat je niet altijd patiënt bent maar ook gewoon een mens.