Emoties zijn boodschappers van je brein. Ze geven signalen over wat voor jou belangrijk is. Ze vertellen je hoe het met je gaat, hoe je je verhoudt tot anderen en vooral wat je nodig hebt. Emoties en behoeften zijn nauw met elkaar verbonden: een emotie is de reactie van je psyche op een gebeurtenis. Je emoties waarschuwen je: "Let op, er gebeurt iets wat jouw behoeften in gevaar brengt!"

Wat zijn emoties en wat is het verschil met gevoelens?

Wanneer je emotionele systeem denkt dat er iets belangrijks gebeurt, geeft het alarmsignalen af. Deze bevatten meestal een lichamelijke ervaring (emotie) die je vervolgens in woorden uitdrukt (gevoel). Emotie is als een drijvende kracht die je in beweging zet en helpt betekenis te geven aan gebeurtenissen. Emotie komt van het latijnse woord Emovere wat zoiets als 'naar buiten in beweging zetten' betekent. Emoties zetten een beweging in gang: toenadering zoeken of juist afstand nemen van anderen. Emoties laten je zien wat je belangrijk vindt. Ze vertalen zich ook vaak in een lichamelijke reactie.

Voorbeelden van lichamelijke gewaarwordingen zijn: een knoop in je buik, druk op je borst, brok in je keel of een gevoel van warmte kilheid in je lichaam. Een voorbeeld van een gevoel is de gedachte die je hierbij ervaart, zoals "ik voel me gefrustreerd." 

Primaire Emoties

Er zijn twee soorten emoties: primaire en secundaire emoties. Primaire emoties zijn directe reacties op situaties of gebeurtenissen. Bijvoorbeeld, je wordt boos omdat iemand gemeen tegen je is. Deze boosheid helpt je om grenzen te stellen en jezelf te beschermen. Primaire emoties zoals verdriet, angst, schaamte, boosheid en vreugde zijn basisemoties die direct reageren op wat er gebeurt. 

Secundaire Emoties

Secundaire emoties zijn reacties op primaire emoties. Als iemand iets kwetsends zegt en je wordt verdrietig (primaire emotie), kun je boos worden als je moeite hebt met verdriet voelen. Deze boosheid is dan een secundaire emotie. Mannen tonen vaak boosheid bij kwetsbare gevoelens zoals verdriet of schaamte, terwijl vrouwen eerder verdriet of schuldgevoelens uiten als ze boos zijn. Secundaire emoties verbergen vaak wat je echt voelt en kunnen verwarrende signalen geven aan de buitenwereld.

Emoties en hun functie

Verdriet: Verdriet betekent vaak verlies. Het besef van de gevolgen van dit verlies kan verdriet veroorzaken. Dit verdriet vertelt je dat je behoefte om te behouden wat je hebt, niet vervuld kan worden. Verdriet vraagt om troost, zorg en steun van anderen. Het vraagt je om stil te staan bij wat er verloren wordt.

Angst: Angst is een beschermingsmechanisme en houdt ons veilig. Fysiek kan angst gepaard gaan met een verhoogde hartslag en snellere ademhaling. Angst vertelt je dat je behoefte hebt aan veiligheid, dat je onnodige risico's moet vermijden. 

Schaamte en Schuld: Je kunt je schuldig voelen omdat je denkt dat je niet goed genoeg bent of niet het goede gedaan hebt. Schaamte en schuldgevoelens vragen om acceptatie en bevestiging.

Boosheid: Boosheid ontstaat als mensen, bedrijven of overheden onvoldoende doen om schadelijk gedrag te stoppen. Boosheid kan je helpen grenzen te stellen en jezelf te beschermen. Het is een activerende emotie die kan helpen om blokkades op te heffen en belemmeringen uit de weg te ruimen.

Vreugde: Vreugde geeft voldoening en trots. Dit prettige gevoel, het Warm-glow-effect, geeft je een gevoel van vervulling en kan je aanmoedigen en motiveren. Het helpt je om de volgende stap te zetten of te genieten van wat je zojuist hebt bereikt. Het geeft zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld.

Een oefening in het gewaarworden van je emoties

Tijdens een behandeling in het beter hanteren of herkennen van je emoties en gevoelens, is het belangrijk om te onderzoeken wat je voelt en wat die emoties je vertellen over je behoeften. Een techniek die hierbij helpt is focussen, een stap verder dan mindfulness, waarbij je naast lichamelijke gewaarwordingen ook woorden geeft aan je emoties, betekenis en behoeften.

Oefening Focussen

Deze oefening helpt je in contact te komen met je emoties en te luisteren naar wat ze je proberen te vertellen:

1. Ga ontspannen zitten en richt je aandacht op je lichaam.
2. Vraag jezelf af: "Wat staat er op dit moment tussen mij en mijn welzijn?"
3. Let op fysieke gewaarwordingen en beschrijf ze in detail.
4. Stel vragen zoals "Wat is het hoofdthema van dit gevoel?" en "Wat heb ik nodig als ik me zo voel?"
5. Neem de tijd om te luisteren naar de antwoorden van je lichaam en psyche en geef woorden aan je gevoelens en behoeften.

Wil je meer weten en hulp bij ontregeling van je emoties en gevoelens? Wil je meer grip op jezelf en je gevoelsbeleving? Neem dan gerust contact met mij op.